مسجد، خانه خدا در زمين،[1] محبوبترين قسمت شهرها نزد خداوند[2] و خانه پارسايان[3] است. به طور قطع پس از كعبه كه خانه خدا و قبله آمال مسلمانان است، مسجد، محبوبترين و مقدسترين مكان و محل انس با پروردگار است. اين مكان، كانون مقدسي است كه مؤمنان، همه روزه با حضور در آن و به پاي داشتن فريضه نماز در صفوفي منظم، پيوستگي و همبستگي خويش را به نمايش ميگذارند و از اين راه، اميدهاي واهي دشمنان جامعه اسلامي را به نوميدي ميكشانند.
مسجد، خانه خدا در زمين،[1] محبوبترين قسمت شهرها نزد خداوند[2] و خانه پارسايان[3] است. به طور قطع پس از كعبه كه خانه خدا و قبله آمال مسلمانان است، مسجد، محبوبترين و مقدسترين مكان و محل انس با پروردگار است. اين مكان، كانون مقدسي است كه مؤمنان، همه روزه با حضور در آن و به پاي داشتن فريضه نماز در صفوفي منظم، پيوستگي و همبستگي خويش را به نمايش ميگذارند و از اين راه، اميدهاي واهي دشمنان جامعه اسلامي را به نوميدي ميكشانند.
مسجد، بازار آخرت
در برخي روايات با تعبيري لطيف، از مسجد با عنوان «بازار آخرت» ياد شده است؛ يعني همانگونه كه بازار، محل خريد و فروش كالاهاي دنيوي است، آنجا نيز محل كسب امور معنوي و نيز اسبابي است كه در سراي آخرت به كار ميآيد. رسول اكرم9 ميفرمايد: «الْمَسَاجِدُ سُوقٌ مِنْ أَسْوَاقِ الْآخِرَةِ قِرَاهَا الْمَغْفِرَةُ وَ تُحْفَتُهَا الْجَنَّةُ؛[4] مساجد، بازاري از بازارهاي آخرت است. پذيرايي آن، آمرزش و هدية آن بهشت است.»
از سوي ديگر از آنجا كه بيشترين اهتمام انسان مؤمن، متوجه تهيه و تأمين اسبابي است كه در سراي آخرت بدان نياز دارد، شوق و انس وي به بازار آخرت به مراتب بيش از علاقة او به بازارهاي دنياست. در مقابل، آنان كه دنيا و حرص و آز بر متاع آن را همت خويش قرار دادهاند، معمولا با بازار و سودجويي و سوداگري انس بيشتري دارند. بنابراين طبيعي است كه مؤمنان، هنگام رفتن به مساجد، سعي كنند بر ديگران پيشي بگيرند و هنگام خروج، ديرتر از همه، آنجا را ترك گويند.
در مقابل، اهل دنيا نيز پيش از همه به بازار ميروند و پس از همه خارج ميشوند.[5] امام باقر7 درباره محبوبترين و مبغوضترين افراد نزد خداوند ميفرمايد: «قَالَ رَسُولُ اللهِ9 لِجَبْرَئِيلَ أَيُّ الْبِقَاعِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى قَالَ الْمَسَاجِدُ وَ أَحَبُّ أَهْلِهَا إِلَى اللَّهِ أَوَّلُهُمْ دُخُولًا إِلَيْهَا وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْهَا قَالَ فَأَيُّ الْبِقَاعِ أَبْغَضُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى قَالَ الْأَسْوَاقُ وَ أَبْغَضُ أَهْلِهَا إِلَيْهِ أَوَّلُهُمْ دُخُولًا إِلَيْهَا وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْهَا؛[6]رسول خدا9 از جبرئيل سؤال كرد: كدام مكانها نزد خداوند محبوبتر است؟ جبرئيل عرض كرد: مساجد؛ و دوست داشتنيترين اهل مسجد نزد خداوند نيز كسي است كه پيش از همه به مسجد داخل و پس از همه از مسجد خارج شود. پيامبر9 فرمود: كدام مناطق، نزد خداوند مبغوضتر است؟ جبرئيل عرض كرد: بازارها؛ و مبغوضترين اهل آن نزد خداوند كسي است كه پيش از همه به بازار وارد و پس از همه از آن خارج شود.»
عظمت مسجد
عظمت و جلال مسجد تا بدانجا است كه امام صادق7 فرمود: «إِذَا بَلَغْتَ بَابَ الْمَسْجِدِ فَاعْلَمْ أَنَّكَ قَدْ قَصَدْتَ بَابَ مَلِكٍ عَظِيمٍ لَمَا يَطَأُ بِسَاطَهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ وَ لَا يُؤْذَنُ لِمُجَالَسَتِهِ إِلَّا الصِّدِّيقُونَ فَهَبِ الْقُدُومَ إِلَى بِسَاطِهِ هَيْبَةَ الْمَلِكِ فَإِنَّكَ عَلَى خَطَرٍ عَظِيمٍ إِنْ غَفَلْتَ فَاعْلَمْ أَنَّهُ قَادِرٌ عَلَى مَا يَشَاءُ مِنَ الْعَدْلِ وَ الْفَضْلِ مَعَكَ وَ بِكَ فَإِنْ عَطَفَ عَلَيْكَ بِرَحْمَتِهِ وَ فَضْلِهِ قَبِلَ مِنْكَ يَسِيرَ الطَّاعَةِ وَ أَجْزَلَ لَكَ عَلَيْهَا ثَوَاباً كَثِيراً وَ إِنْ طَالَبَكَ بِاسْتِحْقَاقِ الصِّدْقِ وَ الْإِخْلَاصِ عَدْلًا بِكَ حَجَبَكَ وَ رَدَّ طَاعَتَكَ وَ إِنْ كَثُرَتْ وَ هُوَ فَعَّالٌ لِمَا يُرِيد؛[7] هر گاه به در مسجد رسيدي، پس بدان كه حضور در محضر پادشاهي بزرگ را قصد كردهاي كه به درگاه او ره نمييابند، جز پاكيزگان و اجازه محضر او را نمييابند، جز راستگويان. چنان با وقار به مسجد برو كه نزد پادشاه پرشكوه ميروي. در جايگاه بزرگي قرار داري، اگر غفلت كني بدان كه او ميتواند با تو به عدالت يا به فضل و بخشش رفتار كند. اگر با فضل و رحمتش بنگرد، عبادت كم تو را ميپذيرد و بهخاطر آن عبادت كم به تو ثواب فراوان ميبخشد و اگر بخواهد با عدالت رفتار كند، راستي و اخلاص را از تو بخواهد؛ [پس] به حضور راه نميدهد و عبادتهايت را ـ هر چند بسيار ـ نميپذيرد و او هر چه بخواهد ميتواند انجام بدهد.»[8]
در كوي دوست، شوكت شاهي نميخرند
اقرار بندگي كن و دعوي چاكري
مسجد زيارتگاه خدا
آنچه از دستورهاي امامان معصوم: به ما رسيده است، در تأكيد و تشويق بسيار بر رفت و آمد و انس با مساجد است. خداوند متعال، انسان مسجدي را زائر خود خوانده و بر بزرگداشت او تصريح كرده است؛ چنانكه رسول خدا9 ميفرمايد: «قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَلَا إِنَّ بُيُوتِي فِي الْأَرْضِ الْمَسَاجِدُ تُضِيءُ لِأَهْلِ السَّمَاءِ كَمَا تُضِيءُ النُّجُومُ لِأَهْلِ الْأَرْضِ أَلَا طُوبَى لِمَنْ كَانَتِ الْمَسَاجِدُ بُيُوتَهُ أَلَا طُوبَى لِعَبْدٍ تَوَضَّأَ فِي بَيْتِهِ ثُمَّ زَارَنِي فِي بَيْتِي أَلَا إِنَّ عَلَى الْمَزُورِ كَرَامَةَ الزَّائِرِ أَلَا بَشِّرِ الْمَشَّاءِينَ فِي الظُّلُمَاتِ إِلَى الْمَسَاجِدِ بِالنُّورِ السَّاطِعِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛[9] خداوند متعال ميفرمايد: مساجد، خانههاي من در روي زمين هستند كه براي اهل آسمان، ميدرخشند همانگونه كه ستارگان براي ساكنان زمين ميدرخشند. خوشا به حال آن بندهاي كه مساجد (خانههاي من) خانههاي او باشد، خوشا بر آن بندهاي كه در خانه خود وضو بگيرد و مرا در خانة خودم (مسجد) زيارت كند كه گراميداشتن زيارتكننده بر زيارت شوند، لازم و واجب است. به آنان كه در تاريكي شب به سوي خانههاي من (مساجد) قدم بر ميدارند بشارت باد به داشتن نوري درخشان در روز قيامت.»
اميد است بيان آثار و بركات رفت و آمد به اين مكان مقدس بتواند انگيزهاي براي حضور بيشتر مردم، به ويژه جوانان در آنجا باشد.